نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه زرگران ¹
• محمود دانشور کاخکی ²
• لیلی ابوالحسنی ³
• الناز نجاتیان پور ⁴
• محمود صبوحی صابونی ⁵

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

² استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

³ دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

⁴ دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد،

⁵ استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشه

چکیده

هدف: در مطالعه حاضر کارایی فنی و کارایی محیط زیستی تولیدکنندگان گندم‌آبی 31 استان‌ کشور با لحاظ کردن انتشار گاز 〖CO〗_2 به عنوان ستانده نامطلوب طی سال‌ های زراعی 1385-1397 بررسی شد.

روش‌شناسی پژوهش: روش تحلیل پوششی داده‌ها و شاخص بهره‌وری مالم‌کوئیست تحت دسترسی طبیعی و مدیریتی به کارگرفته شد. مقدار تولید گندم به عنوان ستانده مطلوب، میزان انتشار دی‌اکسید کربن از تولید گندم آبی به عنوان ستانده نامطلوب در شاخص مالم‌کوئیست استفاده شد. جهت تعیین میزان انتشار گاز 〖CO〗_2 از ضرایب انتشار میزان انتشار دی‌اکسید کربن هر نهاده تولیدی و میزان استفاده آن ها در منطقه مورد مطالعه استفاده شد.

یافته‎ها: نتایج شاخص بهره‌وری مالم‌کوئیست با عدم وقوع تقاطع مرزی نشان داد تحت دسترسی طبیعی استان خراسان‌رضوی بالاترین مقدار شاخص را داشته است. استان کرمانشاه کارایی قوی و استان فارس کارایی فنی ضعیف در کشت گندم آبی دارند. تحت دسترسی مدیریتی آذربایجان‌شرقی بالاترین کارایی را دارد و استان‌های اردبیل، بوشهر، فارس، کرمانشاه و هرمزگان با ده سال سابقه شاخص بهره‌وری مالم‌کوئیست بیش‌تر از یک، استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، چهارمحال و بختیاری، خراسان‌شمالی، کردستان و لرستان با شش سال سابقه شاخص بهره‌وری مالم‌کوئیست کمتر از یک مواجه بودند. نتایج شاخص بهره-وری مالم‌کوئیست با وقوع تقاطع مرزی نشان می‌دهد که تحت دسترسی طبیعی این شاخص در همه استان‌ها بیش‌تر از یک است. تحت دسترسی مدیریتی در همه استان‌ها کم‌تر از یک است.

اصالت/ارزش افزوده علمی: پیشنهاد می‌شود با برگزاری دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی دانش و آگاهی کشاورزان نسبت به آثار جانبی تولید گندم آبی بر محیط‌زیست را افزایش داد.همچنین با توجه به گرم شدن کره زمین و پدیده تغییر اقلیم استان‌هایی که کارایی محیط زیستی بیشتری در تولید گندم آبی دارند در اولویت کشت قرار بگیرند.

کلیدواژه‌ها

• شاخص بهره‌وری مالم کوئیست
• کارایی فنی
• کارایی محیط زیستی
• گندم آبی

عنوان مقاله [English]

The application of the data envelopment analysis method in Investigating the Performance of Irrigated Wheat Producers with an Environmental Approach

نویسندگان [English]

• Fatemeh Zargaran ¹
• Mahmoud Daneshvar kakhki ²
• Leili Abolhassani ³
• Elnaz Nejatiyanpour ⁴
• Mahmoud sabouhi sabouni ⁵

¹ fateme.zargaran96@yahoo.com

² Professor of Agricultural Economics, Ferdowsi University of Mashhad

³ Associate Professor of Agricultural Economics, Ferdowsi University of Mashhad,

⁴ Ph.D. Candidate in Agricultural Economics, Ferdowsi University of Mashhad,

⁵ Professor of Agricultural Economics, Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

Purpose: : In this study, the technical efficiency and environmental efficiency of irrigated wheat producers in 31 provinces of the country were investigated by considering the emission of CO2 as an undesirable output during the years 1385-1397.

Methodology: Data envelopment analysis and the Malmquist productivity index were used under Natural disposability and Managerial disposability. In the Malmquist index, the amount of wheat production was used as the desired output, and the amount of carbon dioxide emission from the production of irrigated wheat was used as the undesirable output. To determine the amount of CO2 emission, the carbon dioxide emission coefficients related to each production input and the amount of their use in the study area were used.

Findings: The results of the Malmquist productivity index with the absence of border crossing showed that under the natural disposability, Khorasan-Razavi has the highest index value. Kermanshah province has strong efficiency and Fars has weak technical efficiency in irrigated wheat cultivation. Also, the results under Managerial disposability showed that East Azerbaijan has the highest efficiency. Ardabil, Bushehr, Fars, Kermanshah, and Hormozgan with ten years of Malmquist productivity index more than one, East Azerbaijan, West Azerbaijan, Chaharmahal and Bakhtiari, North Khorasan, Kurdistan, and Lorestan had a six-year history of Malmquist productivity index less than one. The results of Malmquist's productivity index with the occurrence of border crossing show that under Natural disposability, this index is more than one in all provinces. This is despite the fact that under Managerial disposability it is less than one in all provinces.

Originality/Value: It is recommended to increase farmers' knowledge and awareness of the side effects of irrigated wheat production on the environment through training courses and classes. Considering the climate change, the provinces that have more environmental efficiency in the production of irrigated wheat should be prioritized for cultivation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Malmquist productivity index
• Technical efficiency
• Environmental efficiency
• Irrigation wheat